واحد پردازش مرکزی Central Processing Unit یا به اختصار سی‌پی‌یو CPU غالباً به نام مغز رایانه نامیده می‌شود. با این که سی‌پی‌یو تنها یکی از انواع واحدهای مختلف پردازشی در رایانه است، اما در واقع مهم‌ترین آن‌ها شناخته می‌شود. این واحد بخشی از رایانه است که برای اجرای محاسبات، اقدامات و اجرای برنامه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سی‌پی‌یو ورودی‌هایی را به صورت دستورالعمل‌هایی از RAM رایانه دریافت می‌کند، سپس عمل مورد نظر را کدگشایی و پردازش کرده و در نهایت در خروجی ارائه می‌دهد. سی‌پی‌یو ها در همه نوع دستگاه‌هایی از رایانه تا لپ‌تاپ، گوشی‌های هوشمند، تبلت، و تلویزیون‌های هوشمند حضور دارند. آن‌ها به شکل تراشه‌های کوچک غالباً مربعی شکل هستند که بر روی مادربورد دستگاه‌ها قرار گرفته و با دیگر سخت‌افزارها تعامل دارند تا عملیات‌های رایانه را اجرا کنند.

شیوه عملکرد سی‌پی‌یو چگونه است؟

در طی سال‌های متمادی از زمانی که نخستین سی‌پی‌یو عرضه شد، بهبودهای زیادی در آن‌ها ایجاد شده است. اما علی‌رغم این واقعیت، هنوز هم کارکرد اصلی سی‌پی‌یو شامل سه مرحله ساده است: واکشیFetch ، کدگشایی  Decode  و اجرا  Execute

واکشی:

همان‌طور که از نام آن بر می‌آید در این مرحله سی‌پی‌یو یک دستورالعمل را دریافت می‌کند. این دستورالعمل به صورت یک سری از اعداد است و از RAM به سی‌پی‌یو ارسال می‌شود. هر دستورالعمل تنها بخشی کوچکی از یک عملیات است. بنابراین سی‌پی‌یو باید بداند که دستورالعمل بعدی چیست. آدرس دستورالعمل کنونی به وسیله شمارنده برنامه یا پی‌سی PC نگهداری می‌شود. سپس این پی‌سی به همراه دستورالعمل‌ها در ثبات Register دستورالعمل یا IR درج می‌شود. در نهایت طول پی‌سی برای ارجاع به آدرس دستورالعمل بعدی بسط می‌یابد.

کدگشایی:

زمانی که دستورالعملی واکشی شده و در ثبات دستورالعمل ذخیره شد، سی‌پی‌یو دستورالعمل‌ها را به یک مدار که مدار کدگشایی دستورالعمل نامیده می‌شود، ارسال می‌کند. در این مرحله دستورالعمل به سیگنال‌هایی تبدیل می‌شود که برای اقدام‌های مختلف به اجزای متفاوت سی‌پی‌یو ارسال می‌شود.

اجرا:

در مرحله نهایی دستورالعمل‌های کدگشایی شده به اجزای مرتبط سی‌پی‌یو ارسال می‌شوند تا اجرا شوند. نتیجه کار معمولاً در ثبات سی‌پی‌یو نوشته می‌شود تا بتوان در دستورالعمل‌های بعدی به آن ارجاع داد. این قسمت مانند حافظه ماشین‌حساب عمل می‌کند.

سی‌پی‌یو چندهسته‌ای مناسب است؟

در روزهای نخست عصر محاسبات، هر سی‌پی‌یو تنها یک هسته منفرد داشت. این بدان معنی بود که سی‌پی‌یو در هر لحظه تنها مجموعه واحدی از وظایف را می‌توانست انجام دهد. این مسئله یکی از مهم‌ترین دلایل کند و زمان‌گیر بودن اجرای محاسبات مختلف محسوب می‌شد، اما مدت‌ها است که همه چیز تغییر کرده است. پس از آن که سی‌پی‌یوهای تک‌هسته‌ای به سقف توان محاسباتی خود رسیدند، تولیدکنندگان برای یافتن روش‌هایی در جهت بهبود محاسبات به تکاپو افتادند. همین انگیزه بهبود محاسبات بود که منتهی به ایجاد پردازنده‌های چندهسته‌ای شد. امروزه در اغلب موارد با اصطلاحاتی مانند سی‌پی‌یوهای  dual، quad  یا حتی octo مواجه می‌شویم.

برای نمونه یک پردازنده دو هسته‌ای dual-core دقیقاً از دو سی‌پی‌یو جدا بر روی یک تراشه منفرد تشکیل یافته است. با افزایش تعداد هسته‌ها، سی‌پی‌یو ها توانایی مدیریت پردازش‌های همزمان بیشتری را می‌یابند. این کار باعث افزایش عملکرد و کاهش زمان محاسبات می‌شود. پردازنده‌های دو هسته‌ای خیلی زود جای خود را به پردازنده‌های چهار هسته‌ای دادند که از چهار سی‌پی‌یو جداگانه تشکیل یافته‌اند و حتی پردازنده‌های هشت هسته‌ای نیز اینک در بازار حضور دارند. اگر به این سی‌پی‌یوهای هشت هسته‌ای فناوری فراریسمانی hyper-threading را نیز اضافه کنیم در واقع 16 هسته پردازشی مستقل خواهیم داشت.

درک مشخصات:

داشتن درکی از نحوه عملکرد سی‌پی‌یو همراه با درک تفاوت برندها و تعداد هسته‌ها در شناخت بهتر سی‌پی‌یو ها تأثیر بسزایی دارد. با این حال گزینه‌های زیاد دیگری نیز وجود دارند که خصوصیات مشابهی ممکن است داشته باشند. برخی مشخصات دیگر نیز وجود دارند که می‌توانند در مورد تصمیم‌گیری در زمان خرید سی‌پی‌یو به شما کمک کنند.

موبایل یا دسکتاپ:

در زمان‌های قدیم رایانه‌ها دستگاه‌های الکترونیکی ساکن بزرگی بودند که نیروی مورد نیاز آن‌ها به وسیله دوشاخه‌های ثابت متصل به برق تأمین می‌شد. با این حال حرکت به سمت فناوری موبایل و ظهور گوشی‌های هوشمند باعث شد که مجبور شویم رایانه را با خودمان به جاهای مختلف حمل کنیم. پردازنده‌های موبایل برای افزایش کارایی و مصرف توان بهینه‌سازی شدند تا شارژ باتری دستگاه‌های موبایل تا حد امکان عمر بیشتری داشته باشد.

تولیدکنندگان بر اساس منطق خودشان تصمیم گرفتند که پردازنده‌های موبایل و دسکتاپ خود را به صورت یکسان ولی با پیشوندهای مختلف نامگذاری کنند. با این وجود این‌ دو نوع سی‌پی‌یو محصولات کاملاً متفاوتی هستند. پیشوند پردازنده‌های موبایل به صورت U برای سری با مصرف توان خیلی کم، HQ برای گرافیک عملکرد بالا و HK برای گرافیک با عملکرد بالا با توانایی اورکلاک انتخاب شده است. پیشوندهای سی‌پی‌یوهای دسکتاپ به صورت K برای انواع با قابلیت اورکلاک و T برای آن‌ها که مصرف توان بهینه دارند انتخاب شده‌اند.

32 بیت یا 64 بیت؟

پردازنده‌ها جریان متناوبی از داده‌ها را دریافت نمی‌کنند، بلکه آن‌ها داده‌ها را در بسته‌های کوچکی که کلمه word نامیده می‌شود می‌گیرند. پردازنده‌ها بر اساس تعداد بیت‌هایی که در یک کلمه می‌توانند بگیرند به دو نوع مختلف تقسیم می‌شوند. زمانی که پردازنده‌ها با توانایی دریافت کلمه‌هایی با 32 بیت طراحی شدند، این مقدار بسیار بزرگ به نظر می‌رسید. در علم الکترونیک قانونی به نام قانون Moore وجود دارد که می‌گوید تعداد ترانزیستورهای روی هر تراشه هر سال دو برابر مقدار قبلی خواهد بود و با تداوم این قانون به تدریج رایانه‌ها توانایی پشتیبانی از بیش از 4 گیگابایت رم را یافتند که فرصت ظهور پردازنده‌های 64 بیتی را فراهم می‌کرد.

طراحی توان حرارتی:

طراحی توان حرارتی معیاری برای بیشینه توان مصرفی سی‌پی‌یو بر حسب وات است. گرچه مصرف توان کمتر به طور بدیهی برای صورتحساب برق خوب است، اما یکی دیگر از مزیت‌های آن کاهش تولید حرارت است.

نوع سوکت سی‌پی‌یو:

برای این که بتوان یک رایانه کامل را جمع کرد، سی‌پی‌یو باید از طریق مادربورد به قطعات دیگر رایانه وصل شود. در هنگام انتخاب سی‌پی‌یو باید مطمئن شوید که انواع سوکت‌های سی‌پی‌یو و مادربورد با هم سازگار هستند.

کش های  L2/L3:

کش های L2 و L3 انواع حافظه‌های آنبورد سریعی در سی‌پی‌یو هستند که در طی محاسبات درونی پردازنده مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر چه این کش بیشتر باشد، سی‌پی‌یو عملکرد سریع‌تری خواهد داشت.

فرکانس:

فرکانس سی‌پی‌یو به معنی سرعت عملکرد پردازنده است. پیش از ظهور پردازنده‌های چندهسته‌ای، فرکانس پردازنده مهم‌تری معیار عملکرد برای سی‌پی‌یوهای مختلف محسوب می‌شد. علی‌رغم اضافه کردن امکانات مختلف هنوز هم این خصوصیت یکی از مهم‌ترین مواردی است که هنگام خرید سی‌پی‌یو باید در نظر داشت. این فرکانس بالاتر است که مثلاً باعث می‌شود در مواردی یک سی‌پی‌یو دو هسته‌ای سریع‌تر از سی‌پی‌یو چهار هسته‌ای عمل کند.

مغز عملیات:

سی‌پی‌یو به معنی واقعی کلمه مغز رایانه است. این واحد همه وظایف مرتبط با محاسبات را اجرا می‌کند. اغلب اجزای دیگر رایانه در واقع در خدمت اجرای وظایف سی‌پی‌یو هستند. بهبودهایی که در فناوری پردازنده‌ها ایجاد شده است، شامل فناوری چند رسمانی و چندهسته‌ای است که نقش مهمی در انقلاب تکنیکی در این حوزه داشته است.

اگر بتوانید تفاوت‌های بین یک سی‌پی‌یو دو هسته‌ای اینتل i7 و یک سی‌پی‌یو چهار هسته‌ای  AMD X4 860kرا تشخیص دهید، مسلماً در هنگام انتخاب سی‌پی‌یو کار شما بسیار آسان‌تر خواهد بود. بدین ترتیب می‌توانید از صرف هزینه برای سخت‌افزارهایی که توانی بیش از نیاز شما دارند، جلوگیری کنید. همچنین می‌توانید به خوبی با وضعیت رایانه یا لپ‌تاپ و نحوه ارتقای آن آشنا شوید.

فروشگاه اینترنتی نواندیشان آریاگستر به شما این امکان را می دهد که در کمترین زمان ممکن، با بهترین قیمت، بهترین کیفیت و همچنین امکان مقایسه بین محصولات بهترین خرید را تجربه نمائید. در این فروشگاه دیگر نگران اصل بودن کالای خریداری شده نباشید زیرا تمامی محصولات دارای گارانتی اصالت کالا می باشند.